"Trong những năm qua, Bộ GTVT đã đẩy nhanh tốc độ đầu tư xây dựng hệ thống đường bộ cao tốc, kết quả đã hoàn thiện, đưa vào khai thác thêm 730 km, nâng tổng chiều dài đường bộ cao tốc trên toàn quốc lên gần 1.900 km. Đây là nỗ lực rất lớn của cả hệ thống chính trị và cũng là bước ngoặt mang tính lịch sử của ngành giao thông” - Thứ trưởng Bộ GTVT Lê Đình Thọ khẳng định khi trao đổi với Pháp Luật TP.HCM về đầu tư cao tốc những năm vừa qua.

Đồng lòng "chỉ bàn làm, không bàn lùi"

. Phóng viên: Như ông vừa nói, hiện cả nước đã có gần 1.900 km đường bộ cao tốc, vậy những kết quả, thành tựu này của ngành giao thông có được là nhờ đâu?

+ Thứ trưởng Lê Đình Thọ: Trước tiên, chúng ta có một quyết tâm chính trị rất cao. Cụ thể, tại Đại hội XIII của Đảng đã xác định xây dựng hệ thống kết cấu hạ tầng đồng bộ là một trong ba đột phá chiến lược, trong đó ưu tiên phát triển công trình giao thông trọng điểm quốc gia. Mục tiêu là đến năm 2025 có khoảng 3.000 km đường bộ cao tốc, cơ bản hoàn thành tuyến cao tốc Bắc - Nam phía đông và đến năm 2030 có 5.000 km đường bộ cao tốc.

Từ định hướng trên, Chính phủ đã phối hợp chặt chẽ, tích cực với Quốc hội trong việc phân bổ vốn, cho chủ trương đầu tư các dự án. Đặc biệt, Bộ GTVT không còn đơn độc trong hành trình xây dựng hệ thống đường cao tốc mà đã nhận được sự “chia lửa” từ nhiều địa phương, bằng việc phân cấp cho địa phương làm chủ đầu tư các dự án cao tốc quan trọng.

Tiếp đó là sự vào cuộc tích cực của các bộ, ngành để xử lý nhanh, hiệu quả các công việc thuộc chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của mình. Các địa phương cũng nâng cao trách nhiệm, nỗ lực, phấn đấu hoàn thành các nhiệm vụ được giao, từng bước nâng cao năng lực quản lý, tổ chức thực hiện dự án.

Với vai trò chủ đầu tư, đơn vị quản lý chuyên ngành, Bộ GTVT đã phối hợp với các địa phương trong quá trình chuẩn bị đầu tư cũng như hỗ trợ các giải pháp kỹ thuật. Đến nay, các dự án đã khởi công và triển khai đáp ứng tiến độ yêu cầu của Thủ tướng như các dự án đường vành đai 4 - Hà Nội, đường vành đai 3 - TP.HCM, cao tốc Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng…

. Thế nhưng có những thời điểm chúng ta thấy các dự án dường như thi công cầm chừng?

+ Khó khăn của các dự án là thời điểm khởi công đúng vào lúc bùng phát dịch COVID-19. Khi đó, các địa phương thực hiện giãn cách xã hội, các dự án đều gặp nhiều khó khăn trong huy động thiết bị, phương tiện thi công cũng như nhân lực vận hành. Đến năm 2022, thời tiết diễn biến bất thường ở nhiều nơi cũng phần nào ảnh hưởng tới công tác thi công.

Khi thi công được, các dự án lại không có nguồn đất đắp, nhất là nguồn cát đắp khu vực ĐBSCL. Rồi giá nhiên liệu, vật liệu xây dựng có những thời điểm biến động khá lớn…

Tuy nhiên, nhờ sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, Thủ tướng, đặc biệt là sự ra đời kịp thời của Nghị quyết 60/2021 và Nghị quyết 133/2021 cho phép việc áp dụng cơ chế đặc thù trong cấp phép khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường cung cấp cho dự án. Cùng với đó là sự vào cuộc đồng hành của các bộ, ngành, địa phương, các khó khăn của dự án từng bước được tháo gỡ, tạo điều kiện cho nhà thầu bứt tốc thi công.

Quán triệt chỉ đạo của Thủ tướng là “chỉ bàn làm, không bàn lùi, khó khăn đến đâu tháo gỡ đến đó”, lãnh đạo ngành GTVT, trực tiếp là bộ trưởng Bộ GTVT thường xuyên đến công trường dự án đôn đốc nhà thầu tăng cường “ba ca, bốn kíp” để thi công…

Có thể nói hàng ngàn kỹ sư, công nhân đã vào cuộc ngày đêm, vì công việc, vì tình yêu đất nước, yêu nghề đã vượt qua tất cả sự khắc nghiệt của thời tiết và môi trường lao động, những nhớ nhung, xa cách người thân và gia đình kể cả trong những ngày lễ, Tết đoàn viên để bám máy, bám công trường thi công không nghỉ.

Với tinh thần “vượt nắng, thắng mưa”, vượt qua những khó khăn, thách thức, các dự án đã hoàn thành và đưa vào khai thác đúng tiến độ. Đây phải nói là những nỗ lực rất lớn, mang tính lịch sử của toàn ngành nói riêng và cả nước nói chung.

Kinh tế các tỉnh chuyển biến rõ rệt nhờ đường bộ cao tốc

. Việc hàng loạt tuyến cao tốc trải dài từ Bắc tới Nam được đưa vào khai thác đã mang lại những thuận lợi gì cho phát triển kinh tế - xã hội, thưa ông?

+ Thực tế cho thấy các địa phương có tuyến cao tốc đi qua đều có mức tăng trưởng bình quân cao hơn mức bình quân chung cả nước. Các tuyến cao tốc đã giúp tiết kiệm chi phí xã hội, đóng góp một phần vào tăng trưởng GRDP của các tỉnh nằm trên các tuyến cao tốc, tốc độ tăng trưởng thêm khoảng 1%-2,1%.

Các tuyến đường bộ cao tốc như Mai Sơn - Quốc lộ 45, Quốc lộ 45 - Nghi Sơn, Nghi Sơn - Diễn Châu, Vĩnh Hảo - Phan Thiết, Phan Thiết - Dầu Giây, Nha Trang - Cam Lâm, Mỹ Thuận - Cần Thơ… đưa vào khai thác đã mang lại hiệu quả rõ rệt về phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh; tạo không gian phát triển và quỹ đất, chuyển dịch cơ cấu kinh tế tại địa phương và khu vực.

Cụ thể về kinh tế, các dự án làm tăng cường năng lực lưu thông hành khách và hàng hóa, tiết kiệm thời gian và chi phí vận chuyển. Mở rộng thị trường, kết nối các trung tâm kinh tế, chính trị với các khu vực khác; rút ngắn khoảng cách và khắc phục sự chênh lệch trong phát triển giữa các vùng, miền.

Thêm vào đó, cao tốc còn giải quyết vấn đề lưu thông hàng hóa, tăng năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp và quốc gia; giúp giảm tai nạn giao thông đường bộ.

Theo số liệu thống kê từ năm 2018 đến 2022, chỉ có 0,74% vụ tai nạn xảy ra trên mạng lưới cao tốc so với con số hơn 42% tai nạn giao thông đường bộ xảy ra trên mạng lưới quốc lộ. Kinh nghiệm về đánh giá kinh tế của các tổ chức quốc tế cũng cho thấy trong các dự án đầu tư đường cao tốc, lợi ích kinh tế do giảm tỉ lệ tai nạn giao thông sẽ chiếm khoảng 5%-10% tổng lợi ích kinh tế của dự án.

Cũng cần nói thêm, việc lưu thông trên đường cao tốc có chất lượng mặt đường tốt, tốc độ cao và ít tăng giảm tốc độ cũng làm giảm chi phí khai thác phương tiện so với lưu thông trên quốc lộ. Đơn cử, sau khi trừ phí bảo trì đường bộ, xe con chạy trên cao tốc sẽ tiết kiệm được bình quân 2.300 đồng/km so với lưu thông trên quốc lộ.

Như vậy, có thể thấy hiệu quả mà đường bộ cao tốc đem lại rất lớn, là động lực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội không chỉ cho các tỉnh có tuyến đường bộ cao tốc đi qua mà còn thúc đẩy sự phát triển của cả vùng, các vùng trong phạm vi cả nước.

. Xin cảm ơn ông.