Trung Quốc vẫn là thị trường vốn mạo hiểm hàng đầu dù rằng xu hướng di dời sản xuất ra khỏi đại lục vẫn tiếp diễn. Ấn Độ, Nhật Bản và Việt Nam là ba điểm sáng mới ở châu Á, dự báo là hưởng lợi của dòng vốn mạo hiểm rút khỏi Trung Quốc.
Các startup châu Á chỉ thu hút được nguồn vốn mạo hiểm 86,5 tỉ đô la tính đến cuối năm 2023. Mức này bằng 60% con số 141,9 tỉ đô la trong năm 2022, theo hãng nghiên cứu thị trường Pitchbook.
Tổng giá trị các thương vụ trong năm 2023 thấp hơn 50% so với năm trước. Số tiền thoái vốn trong năm 2023 là 225 tỉ đô la, ghi nhận mức thấp nhất kể từ năm 2017.
Krish Ramadurai, đối tác của quỹ VC Harmonix tập trung vào công nghệ sức khỏe và deep tech, cho rằng 2023 là năm nghỉ ngơi và xem xét mọi việc. Lạc quan một cách thận trọng sẽ là đặc tính chính của nhà đầu tư trong năm 2024. Bởi tình trạng bất ổn vẫn duy trì dù rằng tình hình kinh tế toàn cầu có những cải thiện rộng lớn hơn”.
Nguồn vốn bị tồn đọng trong nước Mỹ
Mỹ vẫn là thị trường vốn mạo hiểm lớn nhất toàn cầu dù số vốn gọi được trong năm ngoái là 166,5 tỉ đô la, thấp hơn so với con số 242,3 tỉ đô la trong năm 2022.
Anis Uzzaman, CEO kiêm người sáng lập của quỹ Pegasus Tech Ventures có trụ sở tại Silicon Valley, cho biết các quỹ đầu tư mạo hiểm Mỹ sẽ có nhiều vốn để triển khai vào năm tới. Hiện tại họ đang sở hữu nhiều tiền mặt và sẵn sàng giải ngân.
Nhiều nhà đầu tư mạo hiểm và đối tác hữu hạn (LP), tức những người góp vốn cho các công ty vốn mạo hiểm – đã ngừng đầu tư trong năm 2023. Bên cạnh đó, xung đột địa chính trị, các cuộc chiến ở Ukraine và Trung Đông có thể khiến cho lượng tiền mặt được dùng trong nội địa nước Mỹ thay vì ở nơi khác. “Sự phục hồi sẽ ở trong nội tại nước Mỹ, hơn là toàn cầu. Chiến cuộc ở các nơi không giúp ích cho các kịch bản đầu tư quốc tế”, Uzzaman nói.
Đây có thể là tin xấu với châu Á, do nguồn vốn Mỹ đóng vai trò to lớn trong hệ sinh thái đầu tư mạo hiểm ở khu vực châu Á – Thái Bình Dương.
Kyle Stanford, nhà phân tích đầu tư mạo hiểm của PitchBook, cho rằng một số nhà đầu tư đang áp dụng chiến thuật chờ đợi và cần thời gian để làm quen nhiều hơn với các thị trường mới nổi ở châu Á. Đặc biệt là bởi tính địa phương hóa cao ở các thị trường ở đó.
Mỹ hơn hẳn châu Á trong việc thu hút vốn mạo hiểm. Nguồn: Pitchbook
Nền chính trị lưỡng đảng, cụ thể là cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2024, cũng được cho là sẽ ảnh hưởng đến đầu tư của Mỹ vào châu Á trong năm thời gian tới.
“Cuộc bầu cử chắc chắn sẽ đóng một vai trò to lớn trong đầu tư công nghệ vào năm 2024”, Uzzaman nhìn nhận.
Căng thẳng Mỹ – Trung cùng với sự suy thoái của nền kinh tế Trung Quốc đã khiến nhiều nhà đầu tư mạo hiểm nước ngoài tìm kiếm cơ hội ở các thị trường khác trong khu vực.
Ba điểm sáng ở châu Á
Kaidi Gao, nhà phân tích thị trường châu Á của PitchBook, nhận định các nhà đầu tư đang lạc quan về Nhật Bản và Ấn Độ. Cả hai đều có nhiều yếu tố thuận lợi nhưng dòng vốn di chuyển ra khỏi Trung Quốc có thể là một trong những yếu tố lớn nhất”.
Sự tăng trưởng của Ấn Độ có thể đưa nền kinh tế Nam Á lên vị trí lớn thứ ba toàn cầu trong vài năm tới. Đất nước đông dân nhất thế giới sẽ cung cấp nguồn nhân tài mạnh mẽ cho hệ sinh thái khởi nghiệp của xứ sở này.
Tại Nhật Bản, sự hỗ trợ của chính phủ đối với các sáng kiến khởi nghiệp và áp lực buộc các tập đoàn lớn phải khởi động tăng trưởng có thể tạo động lực cho nhiều thương vụ đầu tư mạo hiểm hơn. Còn với Việt Nam, theo quan điểm của ông Uzzaman, là một trong số ít quốc gia Đông Nam Á được hưởng lợi từ xu hướng chuyển chuỗi cung ứng ra khỏi Trung Quốc.
Tuy nhiên, khó có quốc gia nào ở châu Á có thể sớm vượt qua Trung Quốc trong việc thu hút vốn mạo hiểm. Theo các nhà đầu tư mạo hiểm và nhà phân tích, sự quan tâm của các nhà đầu tư với Đông Nam Á và Ấn Độ đang tăng lên nhưng những thị trường này kém phát triển hơn và quy mô đầu tư có xu hướng nhỏ hơn ở Trung Quốc.
Từ tháng 1 đến tháng 11-2023, Trung Quốc ghi nhận 2.972 thương vụ cấp vốn mạo hiểm với tổng trị giá 39,7 tỉ đô la, giảm 26,9% về giá trị so với cùng kỳ năm 2022. Theo cho hãng dữ liệu GlobalData, các startup Ấn Độ chỉ huy động được 6,9 tỉ đô la trong 11 tháng đầu năm, giảm 65,8% so với năm 2022.
Angela Lai, người đứng đầu khu vực châu Á – Thái Bình Dương của Preqin, cho rằng cơ sở cho khả năng phục hồi của Trung Quốc là lượng vốn trong nước lớn hỗ trợ các khoản đầu tư mạo hiểm.
“Thị trường vốn mạo hiểm Ấn Độ đang phát triển nhưng quy mô của thị trường nước này vẫn chỉ bằng một phần tư thị trường Trung Quốc. Trung Quốc không chỉ có thị trường tư nhân quy mô lớn, mà còn có lịch sử hơn 20 năm đầu tư mạo hiểm. Điều này có nghĩa rằng Trung Quốc vẫn có lợi thế hơn nhiều các nơi khác về cơ sở hạ tầng, nguồn vốn, tài năng… trong hệ sinh thái mạo hiểm châu Á – Thái Bình Dương”, bà Lai giải thích.
