Liệu với sự phát triển của khoa học kỹ thuật, nhiều bí ẩn khảo cổ, nhất là chi tiết "ngọn đèn vĩnh cửu" có được giải mã?
Theo tờ INF, các học giả Mỹ đã thực hiện 700 thí nghiệm trong 31 năm để tìm câu trả lời vốn làm đau đầu giới khoa học lâu nay: vì sao những ngọn đèn trong lăng mộ Tần Thủy Hoàng vẫn sáng rực sau hơn 2.000 năm. Câu trả lời cuối cùng của họ là gì?
Dù đã hơn 2.000 năm trôi qua nhưng lăng mộ của vị hoàng đế nổi tiếng trong lịch sử Trung Quốc vẫn luôn là điểm thu hút trí tò mò của con người, lôi kéo họ đến đây nghiên cứu những điều chưa thể giải mã cho đến nay.
Trong số này, giai thoại tâm linh được lưu truyền nhiều nhất phải kể đến câu chuyện về những ngọn đèn "không bao giờ tắt" trong chính khu lăng mộ kỳ bí này.
Hé lộ bí ẩn
Thực tế là những ngọn đèn cháy sáng ngàn năm như vậy được tìm thấy ở khắp nơi trên thế giới. Một sử gia Hy Lạp từng ghi chép về ngọn đèn không bao giờ tắt tại một đền thờ thần Mặt trời Ai Cập. Ngọn đèn này vẫn sáng rực hàng thế kỷ mặc mưa to, gió lớn.
Những ngọn đèn cháy sáng ngàn năm như vậy được tìm thấy ở khắp các lăng mộ quy mô lớn trên khắp thế giới. Ảnh: INF
Năm 140 sau Công nguyên, lăng mộ của Pallas, con trai một vị vua La Mã cổ đại, người ta tìm thấy một ngọn đèn cháy liên tục trong hơn 2000 năm. Giáo hoàng Paul III vào thế kỷ 16 đã tìm thấy một ngọn đèn cháy trong một ngôi mộ ở La Mã cổ đại. Theo ghi chép, chủ nhân của ngôi mộ đã chết vào năm 44 trước Công nguyên, nhưng ngọn đèn vẫn cháy sau năm 1584!
Việc kỳ lạ như vậy cũng xảy ra ở lăng mộ Tần Thủy Hoàng. Lăng của Hoàng đế Tần Thủy Hoàng nằm ở huyện Lintong, thành phố Tây An, tỉnh Thiểm Tây, Trung Quốc. Nó tiếp giáp với núi Lý Sơn ở phía nam và sông Vị Hà ở phía bắc. Chủ nhân của lăng mộ, Tần Thủy Hoàng là một vị hoàng đế kiệt xuất trong lịch sử Trung Quốc và là vị hoàng đế thống nhất Trung Hoa.
Lăng của ông được xây vào năm 247 trước Công nguyên, đến năm 208 trước Công nguyên, tức là phải mất 39 năm mới hoàn thành. Lăng mộ của Hoàng đế đầu tiên của một Trung Hoa thống nhất được bao quanh bởi hàng trăm ngôi mộ và hố chôn cất. Hơn 400 ngôi mộ đã được phát hiện, trong đó có hố chôn ngựa và chiến binh đất nung, nơi được mệnh danh là "Kỳ quan thứ tám của thế giới".
Do hạn chế của công nghệ khảo cổ và bảo vệ di tích văn hóa, lăng mộ Tần Thủy Hoàng vẫn chưa được khai quật, nhưng hàng nghìn năm qua, người ta không ngừng tưởng tượng và khám phá lăng mộ này. Nhưng nhiều người nói rằng bên trong lăng tẩm có rất nhiều "ngọn đèn vĩnh cửu", luôn sáng cả ngày lẫn đêm.
Liệu "ngọn đèn vĩnh cửu" có thực sự tồn tại? Tại sao "ngọn đèn vĩnh cửu" không bao giờ tắt trong hàng nghìn năm? Để giải đáp bí ẩn này, các học giả Mỹ đã thực hiện 700 thí nghiệm trong 31 năm để hé lộ bí ẩn.
Vì sao có "ngọn đèn vĩnh cửu"?
"Everlight" (Ngọn đèn vĩnh cửu), như tên gọi của nó, là loại đèn có thể chiếu sáng trong thời gian dài. Theo sử sách ghi lại, bình đựng đèn này luôn có hai lớp, lớp trong chứa dầu hỏa, bấc được đặt trong dầu hỏa, và lớp ngoài của dụng cụ chứa đầy nước để làm mát bình.
Có rất nhiều truyền thuyết về "Ngọn đèn vĩnh cửu". Ảnh: INF
Có rất nhiều truyền thuyết về "Ngọn đèn vĩnh cửu". Sử ký chép rằng khi Tần Thủy Hoàng đi du ngoạn ở biển Hoa Đông, ông đã bắn chết một con cá lớn (nhân ngư) và làm đèn bằng dầu của "nàng tiên cá". Dầu đèn cháy lâu mới tắt.
Các thế hệ sau này suy đoán rằng, "dầu nàng tiên cá" (có thể là dầu cá voi hoặc cá thu) có thể giúp đèn cháy lâu. Nó có thành phần hóa học phức tạp hơn, để ngoài không khí dễ bị oxy hóa và phân hủy, cháy chậm nên để lâu sẽ tiếp tục cháy.
Ngoài ra còn có một truyền thuyết liên quan đến năm mới. Người ta nói rằng, có nhiều vị thần và thần thánh sẽ lên trời vào đêm giao thừa, vì vậy các hồn ma và sẽ lợi dụng cơ hội xuống trái đất để kiếm thức ăn, nhưng ma quỷ và yêu tinh rất sợ ánh đèn. Vì vậy để xua đuổi chúng, người dân luôn thắp sáng ngôi nhà bằng những chiếc đèn sáng lâu như vậy. Vì vậy, đêm giao thừa, nhà nào cũng sáng đèn. Cho đến ngày nay, vẫn còn nhiều nơi lưu giữ được phong tục truyền thống này.
Một người chết như một ngọn đèn, và mọi suy nghĩ trở thành tro bụi. Vào thời cổ đại, một khi một trưởng lão qua đời, một ngọn đèn luôn sáng sẽ được thắp sáng trước linh cữu của ông ấy hoặc trước giường để bảo vệ linh hồn người quá cố về cõi Cực Lạc. Trong những ngôi mộ vừa được các nhà khảo cổ học phát hiện, nhiều ngôi mộ có đèn sáng từ rất lâu.
Giải mã bí ẩn
Theo kiến thức hóa học thông thường, quá trình cháy cần có 3 yêu cầu cơ bản: oxy, chất cháy và nhiệt độ đạt nhiệt độ bắt lửa tối thiểu của chất cháy. Trong một ngôi mộ đóng cửa quanh năm, cho dù có đủ nhiên liệu, sau khi đốt cháy tiêu hao nhiều dưỡng khí, ngọn đèn sáng mãi vẫn tắt. Vậy tại sao lại có hiện tượng "ngọn đèn vĩnh cửu".
Chiến binh đất nung bên trong lăng mộ Tần Thủy Hoàng. Ảnh: INF
Để giải mã bí ẩn về ngọn đèn vĩnh cửu trong lăng, các nhà khoa học đã nghiên cứu hàng chục năm qua. Simon Affik, một giáo viên hóa học ở Mỹ, đã dành 31 năm và tiến hành hơn 700 thí nghiệm để đưa ra câu trả lời khả thi nhất.
Khi Simon kiểm tra thành phần hóa học của đèn lồng đã nhận thấy sợi bấc của đèn lồng trong ngôi mộ cổ chứa một lượng lớn phốt pho trắng, và dầu hỏa là hỗn hợp của nhiều chất dễ cháy khác nhau. Những nhiên liệu này có đặc tính hóa học ổn định và không dễ bay hơi trong không khí.
Phốt pho trắng là một chất hóa học có điểm bắt lửa rất thấp. Khi độ ẩm không khí cao và nhiệt độ môi trường lên đến 30 - 40 ° C thì phốt pho trắng sẽ cháy. Hiện tượng này được gọi là "quá trình cháy tự phát".
Simon nỗ lực khôi phục quy trình sản xuất ánh sáng dài, đã tạo ra khoảng 50 giờ "ánh sáng dài" và có thể suy đoán lý do ánh sáng dài "Thiên niên kỷ bất tử". Khi quan tài của người xưa được chôn cất trong lăng, ngọn đèn luôn sáng.
Sau khi lối đi trong lăng mộ bị đóng lại, ngọn đèn sáng liên tục được đốt cháy để tiêu thụ oxy trong không khí. Khi thiếu oxy, ánh sáng sẽ tắt. Khi mở cửa hầm mộ trở lại, không khí lưu thông bình thường, và chất lân tinh trắng trong ánh sáng vĩnh cữu tiếp xúc với oxy, dễ xảy ra phản ứng cháy.
Chỉ cần có đủ dầu đèn, mỗi khi cửa lăng mộ mở ra, bạn có thể nhìn thấy cảnh đèn rực cháy. Cảnh tượng này khiến người ta có ảo giác rằng ngọn đèn lồng cháy mãi ngàn năm.
Có một sự tương đồng nhất định giữa việc đốt lại chiếc đèn từng sáng và truyền thuyết về "ngọn lửa ma". Vào những đêm mùa hè khô ráo, những ánh sáng xanh lam có thể xuất hiện xung quanh các ngôi mộ ở làng mạc hoặc thành phố, và chúng sẽ di chuyển sau con người. Người ta gọi chúng là "đám cháy ma". Nghiên cứu hóa học hiện đại cho thấy "ngọn lửa ma" thực chất là ngọn lửa phốt pho.
Do trong xương người có chứa một lượng lớn phốt pho lớn nên sau một thời gian chôn cất lâu dài, phốt pho trong xương người sẽ chuyển hóa thành phốt pho có điểm bắt lửa. Vào mùa hè, nhiệt độ ban đêm cao và không khí khô, phốt pho dễ bốc cháy tự nhiên và phát ra ánh sáng có nhiều màu.
