Tổng thống Putin đã công bố một bài chuyên luận dài 6.000 từ có nhan đề "Về sự thống nhất lịch sử của người Nga và người Ukraine". Bài viết được chú ý trong bối cảnh xung đột ở vùng Donbass, miền đông Ukraine, vẫn đang diễn ra.

Theo tạp chí The National Interest (Mỹ), bài viết của Tổng thống Putin đã thu hút không ít sự chú ý của phương Tây. Lý do hiển nhiên vì đây là những bình luận trực tiếp của ông Putin về xung đột Donbass đang tiếp diễn, kéo dài hơn cả Thế chiến thứ II và gây thương vong cho cả hai bên.

The National Interest cũng tóm tắt sơ lược nội dung chính của bài viết này.

Mở đầu bài viết, nhà lãnh đạo Nga giới thiệu lịch sử, mô tả quá trình hình thành của các dân tộc Slav ở phía Đông.

Theo ông Putin, người Nga, người Belarus và người Ukraine ngày nay, tất cả đều là hậu duệ của Kievan Rus, một liên bang được thành lập bởi Vương triều Rurik vào thế kỷ thứ 9. Điểm lại các tiến trình lịch sử, Tổng thống Putin kết luận rằng các dân tộc này được liên kết chặt chẽ với nhau bởi một đức tin và ngôn ngữ chung. Tiếng Nga và tiếng Ukraine chỉ đơn thuần là các phương ngữ của cùng một ngôn ngữ chung.

Ông Putin nhấn mạnh: “Nhiều thế kỷ bị chia cắt và sống ở các quốc gia khác nhau đã tạo ra đặc thù ngôn ngữ của từng địa phương, dẫn đến sự xuất hiện của các bản ngữ”.

Ông Putin cho rằng những nỗ lực chống lại sự thống nhất này không xuất phát từ bên trong, mà từ bên ngoài.

Đầu tiên, giới thượng lưu Ba Lan khao khát mở rộng về phía Đông, và nhiều thế kỷ sau, Đế quốc Áo-Hung tìm cách gây chiến với Đế quốc Nga trong Thế chiến thứ I bằng cách khơi dậy ý chí chống Nga ở Galicia.

Sự tan rã vào cuối những năm 1910 của Đế quốc Nga khiến Ukraine phải chịu sự sắp đặt của Đế quốc Đức trong một khoảng thời gian, không lâu trước khi Ba Lan ủng hộ nhà lãnh đạo dân tộc chủ nghĩa Symon Petliura đổi lấy chủ quyền đối với Galicia.

Sau đó, điều mà có lẽ ông Putin coi là sự phản bội lớn nhất là những người Bolshevik đã “đầ‌u độ‌c” sự thống nhất ở miền Đông Slav bằng chính sách “Ukraine hóa” nhằm nuôi dưỡng bản sắc dân tộc Ukraine cho những người về cơ bản là người Nga.

Nhà lãnh đạo Nga viết: “Những người Bolshevik coi người Nga như những con tốt thí cho các thử nghiệm xã hội. Vì vậy, họ đã tùy ý vẽ ra các đường biên giới và trao tặng những ‘món quà lãnh thổ’ hào phóng”.

Tựu chung lại, ông Putin cho rằng bất kỳ điều gì từng khiến cho các nhà lãnh đạo Bolshevik chia cắt đất nước không còn quan trọng nữa.

“Mọi người có thể tranh luận về chi tiết, nguyên nhân hay tính logic của một số quyết định, nhưng có một điều hiển nhiên là nước Nga về cơ bản đã bị cướp đoạt”, ông Putin nhấn mạnh.

Từ câu chuyện lịch sử, Tổng thống Nga đi đến nhận định rằng các nước phương Tây hiện nay bám vào các học thuyết cũ về nhà nước Ukraine để biến nước Ukraine hậu Xô viết thành một nước "chống Nga". Putin lưu ý rằng các nỗ lực dẫn tới cuộc cách mạng Euromaidan vào năm 2014, mà trong đó Kiev bị đặt dưới sự bá chủ của phương Tây.

Nhà lãnh đạo Nga viết: “Trong kế hoạch chống Nga, không có chỗ cho một Ukraine có chủ quyền hay cho các lực lượng chính trị ở Kiev đang cố gắng bảo vệ nền độc lập thực sự của mình”.

Tổng thống Putin sau đó đưa ra những thông điệp hết sức cứng rắn về xung đột ở miền đông Ukraine. Ông nhận định rằng "Kiev đơn giản là không cần đến Donbas".

Tổng thống Putin viết tiếp: "Nga để ngỏ đối thoại với Ukraine và sẵn sàng thảo luận các vấn đề phức tạp nhất. Nhưng đối với chúng tôi, điều quan trọng là biết được đối tác của chúng tôi đang bảo vệ lợi ích quốc gia của họ chứ không phải là phục vụ ai khác, và không phải là công cụ trong tay kẻ khác chống lại chúng tôi".

Chừng nào Ukraine vẫn còn là điều mà Tổng thống Putin coi là một trung tâm chống Nga thì không còn gì để thảo luận giữa Nga và Ukraine. Theo Tổng thống Putin, thế bế tắc này vẫn chưa được giải quyết nếu chỉ có sự thay đổi chính quyền ở Kiev, bởi đối với Putin sự buồn phiền không nằm ở chính quyền Tổng thống Zelensky cụ thể mà là với nhà nước Ukraine như nó được tạo ra hiện nay.

Tổng thống Putin chỉ ra con đường đúng đắn duy nhất cho Ukraine: “Tôi tin tưởng rằng chủ quyền thực sự của Ukraine chỉ có thể có được khi giữ quan hệ đối tác với Nga. Cùng nhau, chúng ta đã, đang và sẽ mạnh mẽ hơn nhiều lần và thành công hơn. Vì chúng ta là một”.

Ông Putin bày tỏ rõ quan điểm: "Chúng tôi sẽ không bao giờ cho phép người ta sử dụng các lãnh thổ lịch sử của chúng tôi và những người gần gũi với chúng tôi sống ở đó để chống lại chúng tôi". Đồng thời ông cảnh báo "những ai dám làm điều đó sẽ phá hủy đất nước của chính mình"

Sau khi bài viết của ông Putin được đăng tải, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky nói rằng ông sẵn sàng thảo luận về những luận điểm mà lãnh đạo Nga đưa ra. Tuy nhiên, ông Zelensky thừa nhận ông chưa có cơ hội đọc hết bài viết mà mới chỉ đọc “vài phần”.

Mặc dù kêu gọi đối thoại với Điện Kremlin – điều mà Moscow đã tuyên bố là sẵn sàng chấp thuận – nhưng ông Zelensky lại không nhất trí với một số luận điểm của ông Putin về đoàn kết các dân tộc.