Sự cố xảy ra khi một bể chứa của nhà máy nhiệt điện 3 ở thành phố Norilsk, nằm phía trên Vòng Bắc Cực, thuộc vùng Krasnoyarsk, bị nứt vỡ hôm 29/5. Nhà máy được vận hành bởi công ty con NTEC của công ty khai thác và luyện kim niken Nornickel.

Bể chứa dầu di‌esel bị vỡ khiến dầu tràn ra ngoài, dẫn đến một đám cháy và khiến một chiếc xe ở gần bốc cháy.

Sự cố làm thất thoát khoảng 21.000 m3 dầu di‌esel. Một lượng lớn dầu đã tràn ra sông Ambarnaya, hồ địa phương Pyasino, khiến 180.000 m2 bị ô nhiễm.

Tranh cãi về nguyên nhân

Igor Nikulin, cựu nhân viên của Ủy ban Sinh thái học Duma (Hạ viện) Nga, nói với Hãng thông tấn Nhà nước RIA Novosti rằng quyết định của tổng thống về việc ban bố tình trạng khẩn cấp về vụ tràn dầu ở Norilsk cho thấy thiệt hại lên tới hàng tỷ rúp.

“Tình trạng khẩn cấp quốc gia được ban bố trong các trường hợp khẩn cấp như thảm họa do con người gây ra, thiên tai, đại dịch…”, ông Nikulin giải thích.

“Sự cố tràn 20.000 tấn dầu di‌esel ở Norilsk là rất nghiêm trọng. Khối lượng dầu rất lớn đe dọa người dân và gây ô nhiễm vùng nước ở Bắc Băng Dương. thiệt hại sẽ lên tới hàng tỷ rúp”.

Tổng thống Vladimir Putin đã ban bố tình trạng khẩn cấp quốc gia để huy động nhân lực dọn dẹp số dầu trên. Theo chuyên gia, người đứng đầu Bộ Tình trạng khẩn cấp Yevgeny Zinichev có thể đưa ra biện pháp như sử dụng chất hấp thụ để hút dầu.

Chủ nhân của chiếc xe bị bốc cháy ở hiện trường, Alexander Isaev kể lại rằng nhiên liệu bị rò rỉ có thể nhìn thấy bằng mắt thường.

“Có một ít nhiên liệu trên mặt đất. Bên trái có một vệt dầu loang, sau đó xuất hiện nhiều hơn. Trông như một cái hồ”, ông Isaev trả lời kênh truyền hình REN TV.

Các nhân viên của nhà máy đã thông báo cho ông về việc chiếc xe bị cháy. Ông Isaev đã có mặt tại hiện trường 30 phút sau đó.

Theo thông tin ban đầu, một chiếc xe ôtô đã đâm vào bể chứa khiến nó bị tràn dầu và gây cháy. Tuy nhiên, sau đó, Ủy ban Điều tra đã đưa ra giả thiết khác. Công ty Năng lượng Norilsk-Taimyr tiết lộ với RBC rằng sự cố xảy ra do các cọc móng của bể chứa đột ngột bị sụt lún.

Các nhân viên cứu hỏa của Bộ Tình trạng khẩn cấp Nga dập tắt đám cháy tại nhà máy nhiệt điện 3 ở thành phố Norilsk. Ảnh: TASS.

Theo kết quả điều tra, ban đầu bể chứa bị rò rỉ, nhiên liệu tràn ra mặt đất. Sau đó, đám cháy bùng lên trên diện tích 350 m2 khiến chiếc ôtô đi qua bị bốc cháy.

Lời kể của ông Isaev đặt ra hoài nghi về báo cáo của các quan chức địa phương, những người khẳng định rằng họ không biết gì về vụ tràn dầu hôm 29/5, mà phải đến hai ngày sau mới biết.

“Chúng tôi đã thu thập thông tin sơ bộ. Chỉ đến ngày 31/5 chúng tôi mới nhận được thông báo về việc này”, Bộ trưởng Bộ Tình trạng khẩn cấp Yevgeny Zinichev quả quyết.

Ủy ban Điều tra Nga đã mở vụ án Hình Sự về vụ việc. Người quản lý một trong các bộ phận của nhà máy nhiệt điện 3 đã bị bắt giữ.

Mất 1,6 tỷ USD trong một ngày

Bộ Tình trạng khẩn cấp ban đầu triền khai 100 nhân viên làm sạch mặt đất và nước sông. Tuy nhiên, ngay sau đó họ phải tăng nhân sự lên 500 người. Cơ quan này cho biết nồng nộ ô nhiễm ở các con sông bị tràn dầu đã vượt quá hàng chục nghìn lần so với định mức tối đa cho phép.

Nhà máy nhiệt điện 3 cung cấp điện, nhiệt và nước cho thành phố Norilsk và các thành phố lân cận.

Phó chủ tịch của Nornickel, Sergei Dyachenko, cho biết số dầu tràn có thể được loại bỏ trong 14 ngày nếu điều kiện thời tiết thuận lợi, theo TASS. Theo ông Dyachenko, một cơn gió có thể dồn các vết dầu loang vào một chỗ, tạo thuận lợi cho việc dọn sạch.

Ngày 3/6, Tổng thống Putin chỉ đạo Bộ trưởng Bộ khẩn cấp, Yevgeny Zinichev, tiến hành các biện pháp cần thiết càng sớm càng tốt để ngăn chặn các tác động xấu đến môi trường. Ông Putin yêu cầu bộ trưởng nộp báo cáo vào ngày 5/6.

Sau cuộc họp, ông Zinichev đã đến Norilsk để tìm hiểu cụ thể tình hình. Tại đó, ông cho biết đã xác định được phương án loại bỏ dầu nhưng không nêu chi tiết.

Một bể chứa dầu di‌esel trong nhà máy nhiệt điện 3 ở thành phố Norilsk. Ảnh: TASS.

Tỷ phú Vladimir Potanin, một trong những người sở hữu công ty Nornickel, đã mất 1,6 tỷ USD trong một ngày sau khi xảy ra sự cố tràn dầu, theo ForbesReal-Time. Doanh nhân Potanin sở hữu khối tài sản lên tới 24,9 tỷ USD trước đó một ngày và hiện vẫn là tỷ phủ giàu nhất nước Nga, theo Forbes.

Cổ phiếu của Nornickel trên sàn giao dịch Moscow hôm 4/6 đã giảm hơn 9%. Tập đoàn Interros của ông Potanin sở hữu 34,6% cổ phần của Nornickel, theo RIA Novosti.

Nornickel cho rằng sự cố xuất phát từ sự nóng lên của băng vĩnh cửu. Việc này đã khiến cho nền móng của các bể chứa dầu bị lung lay. Dầu tràn đã phá hủy cấu trúc đất đai, vi phạm các quy tắc bảo vệ môi trường và làm ô nhiễm nguồn nước.

Theo ông Boris Morgunov, Hiệu trưởng viện sinh thái của Trường Kinh tế Cao cấp ở Moscow, sự cố tràn dầu có thể gây nguy hiểm cho con người nếu các chất độc hại xâm nhập vào chuỗi thức ăn. Tuy nhiên, ông nói thêm rằng còn quá sớm để nói về điều này vì chưa xác định được quy mô thiệt hại. “Cho đến nay, mối nguy hiểm chính là đối với môi trường”.

“Điều quan trọng nhất bây giờ là kết nối các chuyên gia để xác định mức độ băng tan. Đây là vấn đề mấy chốt để ngăn chặn các hậu quả tương tự trong tương lai”, ông Morgunov nói.

Sự cố cũng gây ra thiệt hại không thể khắc phục đối với các hệ sinh thái như khiến cá, chim và các loài thú bị chết.

Ông Putin đã yêu cầu các quan chức trung ương giám sát các quan chức địa phương sau vụ thông tin bị báo cáo muộn.