Với một khoản nợ khổng lồ lên tới 7,7 tỷ USD, cộng với nền dịch vụ công thiếu hiệu quả và tốn kém đã buộc Chính phủ mới thực hiện một số giải pháp tuy khó khăn, nhưng được cho là có trách nhiệm hơn. Trong đó bao gồm, giảm 50% các khoản trợ cấp được thực hiện trong thời ông O’Neill dành cho giáo dục tiểu học.

Tuy nhiên, theo Tổ chức Minh bạch Quốc tế (TI), hiện có rất ít giải pháp được thực hiện để giải quyết vấn nạn tham nhũng tràn lan ở mọi cấp độ xã hội Papua New Guinea.

Tình hình tham nhũng ở Papua New Guinea

Một báo cáo của Ủy ban thanh tra Papua New Guinea công bố năm 2018 ghi nhận 115 cáo buộc tham nhũng đối với các thành viên Quốc hội kể từ khi đất nước giành độc lập (năm 1975).

Các cáo buộc bao gồm: Phân bổ tiền cho các tài khoản cá nhân và các nhóm không xác định, không được ghi chép trong sổ lưu trữ và không tồn tại; hay, phân bổ vốn không qua các thủ tục quy định…

Hậu quả là, hàng tỷ USD ngân sách đã bị bòn rút.

Sự ỳ chệ trong cải thiện chỉ số cảm nhận tham nhũng

Với điểm số 28 (trên thang điểm 100) tại bảng xếp hạng Chỉ số cảm nhận tham nhũng (CPI) 2019, Papua New Guinea nằm trong nhóm quốc gia ít có cải thiện trong giải quyết nạn tham nhũng, được đánh giá là thiếu liêm chính chính trị.

Số liệu được trích dẫn bởi cựu lãnh đạo Lực lượng Đặc nhiệm Papua New Guinea Sam Koim, cho thấy, doanh thu của Chính phủ năm 2015 bị mất ước tính trên 1,4 tỷ USD do tham nhũng. Năm 2016, cựu Thủ tướng Mekere Morauta cũng trích dẫn số liệu từ Đội Cảnh sát chống lừa đảo, ước tính hơn 429 triệu USD bị mất do tham nhũng.

Một cơ quan độc lập chống tham nhũng

Chính phủ mới của ông James Marape đã và đang nỗ lực phối hợp để thúc đẩy việc ra mắt một Ủy ban độc lập chống tham nhũng (ICAC), và một luật chống tham nhũng được đề xuất hồi tháng 10/2019 với tuyên bố sẽ thông qua vào cuối năm 2020.

Có nhiều lợi ích khi thành lập và trao quyền cho cơ quan chống tham nhũng độc lập ở Papua New Guinea, bao gồm:

Thứ nhất, thúc đẩy sự tham gia của các cá nhân và mạng lưới chống tham nhũng. Điều này không chỉ tăng hiệu quả cho cuộc chiến chống tham nhũng, mà còn bảo đảm quyền bình đẳng trong truy cập dịch vụ công của mọi công dân.

Thứ 2, giảm thiểu thất thoát trong chi tiêu của Chính phủ sẽ cho phép ngân sách quốc gia hoạt động hiệu quả nhất, hạn chế lãng phí và tối đa hóa các tác động tích cực đến người dân.

Thứ 3, nuôi dưỡng môi trường ổn định để đầu tư bằng cách giải quyết tham nhũng, thúc đẩy hoạt động tài chính trong và ngoài nước.